तालिबान्यांमुळे आता मोबाईल, ई-बाईक्स आणि ई-कारवर देखील होणार परिणाम?

मुंबई : मोबाईल फोन ही आजची सर्वात मोठी गरज बनली आहे. फोनच्या बॅटरीपासून ते पॉवर बँकसाठी लिथियम बॅटरी वापरली जाते. मोबाईल फोन आणि पॉवर बँक व्यतिरिक्त, लिथियमचा वापर इलेक्ट्रॉनिक कारमध्ये देखील केला जातो. परंतु अफगाणिस्तानाची सध्याची परिस्थिती लक्षात घेता आता तुमचा आवडता फोन आणि ई-कार, बाईक धोक्यात आहे असंच म्हणावं लागेल.

लिथियमचा सर्वात मोठा साठा

तालिबानने आता अफगाणिस्तानमध्ये लाखो टन खनिजेही हस्तगत केली आहेत. ही मिनरल्‍स किंवा खनिजे क्‍लीन एनर्जी इकोनॉमीसाठी अत्यंत संवेदनशील असतात. खुद्द अमेरिकेने अफगाणिस्तानातील खनिज साठ्याची अधिकृतपणे पुष्टी केली आहे. आता तालिबान त्यांचे काय करणार याकडे सर्वांच्या नजरा आहेत. अफगाणिस्तानात लिथियमचा सर्वात मोठा साठा आहे.

2010 मध्ये, अमेरिकेच्या संरक्षण विभागाने दिलेल्या मेमोमध्ये अफगाणिस्तानच्या खनिज संसाधनांचे मूल्य किमान 1 ट्रिलियन डॉलर्स असल्याचे वर्णन केले आहे. या मेमोला 'सौदी अरेबिया ऑफ लिथियम' असे नाव देण्यात आले. अमेरिकन जिओलॉजिस्टला इथे खनिजांचा मोठा साठा सापडला होता आणि त्यानंतरच हा मेमो आला.

लिथियम बॅटरी म्हणजे काय?

लिथियम बॅटरीला आधुनिक बॅटरी असेही म्हणतात. लिथियम बॅटरीचा पहिला उल्लेख 1970 मध्ये आढळतो. त्यावेळी एमएस विटिंगमने वीजनिर्मितीसाठी टायटॅनियम सल्फाइड आणि लिथियम धातूचा वापर केला. याला पहिला यशस्वी प्रयोग म्हणता येईल.

1980 मध्ये, ऑक्सफर्ड विद्यापीठाचे जॉन गुडनफ आणि कोइची मिजुशिमा यांनी रिचार्जेबल लिथियम बॅटरी विकसित केली. जॉन गुडनफ यांना लिथियम बॅटरीचे जनक म्हणूनही ओळखले जाते. या प्रयोगानंतर बरीच प्रगती दिसून आली.

वीज उत्पादनापासून, लिथियम इतर अनेक ठिकाणी वापरला जातो. पहिली लिथियम बॅटरी 1991 मध्ये सोनी आणि असाई कसाईने सादर केली.

तालिबान खनिज साठ्यावर बसला आहे

10 वर्षे उलटूनही अफगाणिस्तानमध्ये सुरू असलेले युद्ध, भ्रष्टाचार आणि इतर कारणांमुळे येथे उपस्थित खनिजांना स्पर्श करता आला नाही. परंतु सध्याच्या परिस्थितीमुळे अमेरिका आता अडचणीत आला आहे. तालिबानच्या नियंत्रणाखाली येथे खनिज साठे येणे अमेरिकन आर्थिक हितसंबंधांसाठी मोठा धोका आहे. 

वॉशिंग्टनस्थित थिंक टँक, कौन्सिल ऑन स्ट्रॅटेजिक रिस्कमध्ये पर्यावरणीय सुरक्षा कार्यक्रमाचे प्रमुख रॉड शूनोवर म्हणतात, तालिबान आता जगातील सर्वात मोक्याच्या खनिज साठ्यावर बसले आहेत. आता त्याला ते कसे वापरतील हे पाहावे लागेल.

लिथियमची मागणी 40 पट वाढेल

इंटरनॅशनल एनर्जी एजन्सीनुसार 2040 पर्यंत जगात लिथियमची मागणी 40 पटीने वाढेल. याशिवाय कॉपर कोबाल्ट आणि इतर खनिजांची मागणीही वाढेल. या संदर्भात अफगाणिस्तान हा जगातील सर्वात श्रीमंत देश आहे. स्वच्छ ऊर्जा प्रकल्पामध्ये अफगाणिस्तानला श्रीमंत बनवण्याची शक्ती आहे. अफगाणिस्तानचे पूर्व राष्ट्राध्यक्ष अशरफ घनी यांनी एकेकाळी या  खनिज साठ्याला शापही म्हटले होते.

रशिया आणि चीन व्यापले जातील

तालिबान देशाचा खनिज साठा बेकायदेशीरपणे वापरत आहे. त्याच्या वापरातून $ 300 दशलक्ष वार्षिक उत्पन्न मिळाले आहे. जर स्कूनओवर विश्वास ठेवला गेला तर तालिबान जागतिक लिथियम व्यापारात प्रवेश करतील असा विचार करणे मूर्खपणाचे आहे. 2007 मध्ये चीनने अफगाणिस्तानमध्ये 3 अब्ज डॉलर्सचा तांबे खाण प्रकल्प सुरू केला.