कोणत्या सापाच्या विषापासून बनते अ‍ॅण्टी वेनम? कुठे आढळतो? जाणून घ्या

Anti Venom Snack: 'बिग बॉस 2' विजेता आणि यूट्यूबर एल्विश यादवला दिल्ली पोलिसांनी अटक केलीय. परदेशातील महिलांना बोलावून सापाचं विष आणि मादक पदार्थांचे सेवन केल्याचा त्याच्यावर आरोप आहे. विषारी सापांच्या विषाचा उपयोग अ‍ॅण्टी वेनम तयार करण्यासाठी करतात. पण रेव्ह पार्ट्यांमध्ये याचा उपयोग नशा म्हणून केला जातो. दरम्यान अ‍ॅण्टी वेनमसाठी कोणत्या सापाचे विष लागते? हा साप खूप विषारी असतो.

बहुतेक लोक किंग कोब्राला कोब्रा मानतात. हे दोघेही एकच साप आहेत असे त्यांना वाटते. पण या दोन सापांमध्ये खूप मोठा फरक आहे. नाव आणि विष अशा दोन्ही बाबतीत हा फरक दिसतो. हे दोन्ही साप एकाच कुटुंबातील असूनही दोघांची उत्पत्ती पूर्णपणे भिन्न आहे. निसर्ग पर्यावरण आणि वन्यजीव सोसायटीचे प्रकल्प व्यवस्थापक आणि सर्प तज्ज्ञ अभिषेक यांनी यासंदर्भात माहिती दिली आहे. याबद्दल जाणून घेऊया.

कोब्रा आणि किंग कोब्रा हे दोन्ही वेगवेगळे साप आहेत. कोब्राला गेहुनन, नाग, खादीश आणि गोखुरो म्हणतात. तर किंग कोब्राला नागराज, अहिराज अशा नावांनी ओळखले जाते.

एकीकडे किंग कोब्राची लांबी 18 फूट आणि वजन 12 किलोपर्यंत असते. तर दुसरीकडे व्हीट कोब्राची लांबी कमाल 5 फूट आणि वजन 2 ते 2.5 किलो असते. याशिवाय कोब्राच्या अंगावर U आणि वर्तुळाचा आकार दिसतो. तर किंग कोब्राच्या शरीरावर पट्टे असतात.

किंग कोब्रा कोब्रापेक्षा जास्त विषारी आहे. पण असे असूनही, कोब्रा चावल्यामुळे भारतात सर्वाधिक मृत्यू झाल्याच्या घटना समोर आल्या आहेत. याचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे कोब्रा सर्वत्र सहज आढळतात. पण किंग कोब्रा हा फक्त पश्चिम घाट, पूर्व घाट, उत्तराखंड आणि ईशान्येकडील व्हीटीआरच्या जंगलात आढळतो.

भारतात दरवर्षी साप चावल्याने अंदाजे 40 हजार लोक मृत्यूमुखी पडल्याच्या घटना घडतात. त्यापैकी केवळ या चार सापांनी 36 हजार लोकांना चावा घेतला. यामध्ये सॉ स्केल्ड वाइपर, कोब्रा, रस्टल वाइपर आणि क्रेट यांचा समावेश आहे. सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे भारतात या 4 सापांच्या विषापासून आणि या 4 सापांमुळेच अँटी व्हेनम बनवले जाते. 

तज्ज्ञांच्या मते भारतात नागाच्या चार प्रजाती आढळतात. यामध्ये स्पेक्टेकल्ड कोब्रा, मोनोप्लॉइड कोब्रा, सेंट्रल एशियन कोब्रा आणि अंदमान कोब्रा यांचा समावेश आहे. विशेष म्हणजे त्यामध्ये चष्मायुक्त नागाचे प्रमाण जास्त आहे. अंदमान कोब्राला भारताचा स्पिटिंग कोब्रा देखील म्हणतात, जो फक्त अंदमान बेटांवर आढळतो.